Είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση, η λύση στην ατεκνία των ζευγαριών ;

Έχει δικαίωμα ένα άτεκνο ζευγάρι να προχωρήσει σε απόπειρες τεχνητής - εξωσωματικής γονιμοποίησης;

            Στην Παλαιά Διαθήκη βλέπομε ότι ο κύριος σκοπός των πρωτοπλάστων είναι το « καθ’ ὁμοίωσιν¹ ». Ένας δευτερεύων σκοπός του γάμου είναι η τεκνοποίηση² και πολλές φορές η ατεκνία ή η στειρότητα³ θεωρούνται απαξία και τιμωρία⁴ από το Θεό, αφού ο κάθε άνθρωπος δικαιούται να προσπαθήσει να πετύχει την αθανασία του μέσα από τη γέννηση απογόνων⁵ του.

            Η Επιστήμη βοηθάει τα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν δικούς τους απογόνους και δεν μπορούν, με τη φυσιολογική γονιμοποίηση του ωαρίου από κάποιο ικανό σπερματοζωάριο, υποβάλλοντας το ζευγάρι σε κάποιες ιατρικές πράξεις⁶. Στην περίπτωση της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής η Επιστήμη, προσπαθεί να ξεπεράσει τη στειρότητα, βάζοντας κάποιες προϋποθέσεις, όπως όριο ηλικίας⁷ ή αξιοποίηση μικρού αριθμού γονιμοποιημένων ωαρίων⁸. Βέβαια προκύπτουν αρκετά ηθικά⁹ και ψυχολογικά¹⁰ προβλήματα στη διάρκεια της προσπάθειας και από πλευράς ιατρικής κι από την πλευρά του ζευγαριού.

            Η ανατολική ορθόδοξη Εκκλησία παίρνει συγκεκριμένη θέση στηριγμένη στην Αγία Γραφή και την Παράδοση και διδάσκει ότι: α) δεν είναι ο μοναδικός σκοπός του γάμου¹¹ η δημιουργία δικών μας εξ αίματος απογόνων β) η υιοθεσία είναι μια διέξοδος που είναι αποδεκτή και θυμίζει πολύ την πνευματική πατρότητα¹² των αγίων πατέρων ή μητρότητα των αγίων μητέρων γ) αν καταστραφούν τα προβληματικά¹³ ή υπεράριθμα¹⁴ γονιμοποιημένα ωάρια με οποιονδήποτε τρόπο, αυτή η πράξη θεωρείται δολοφονία δ) όλοι οι χριστιανοί πρέπει να γίνουν συνεργάτες του Θεού και πολύτεκνοι¹⁵, είτε έχουν είτε δεν έχουν δικά τους παιδιά. Στην Κυριακή προσευχή παρακαλούμε τον Πατέρα όλων μας να έλθει η Βασιλεία¹⁶ του εδώ και τώρα ε) τίποτα δε συμβαίνει χωρίς να το επιτρέψει ο Θεός. Η Πρόνοια¹⁷ του Θεού υπάρχει και για τα προβληματικά έμβρυα που είναι προσωπικές υπάρξεις και δεν δικαιούμαστε να τα ρίχνομε στον Καιάδα, όπως αντίστοιχα δεν κάνομε και με τους άρρωστους συνανθρώπους μας, οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερη ηλικία.

           

1. « ... ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν … » ( Γένεση 1,26 ).

2. « … αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε καί πληρώσατε τήν γῆν … » ( Γέν. 1,28 ). Τα έμβρυα έχουν σωματικά χαρακτηριστικά που κληρονομούνται από το μοναδικό DNA του πατέρα τους και της μητέρας τους, έχουν όμως και ψυχή, « πνοή ζωῆς » ( Γέν. 2,7  ) που δωρίζει ο Θεός. Ο άγιος Ιωάννης ο χρυσόστομος, σ’ ένα λόγο του αφιερωμένο στην Άννα, τη μητέρα του κριτή Σαμουήλ, λέγει: « τό τεκεῖν ἄνωθεν ἔχει τήν ἀρχήν, ἀπό τῆς τοῦ Θεοῦ προνοίας, καί οὔτε γυναικός φύσις, οὔτε συνουσία, οὔτε ἄλλο οὐδέν αὔταρκες πρός τοῦτο ἐστιν » ( Patrologia Graeca 54,639 ).

3. Υπάρχουν περιπτώσεις άτεκνων ζευγαριών που ο Θεός τους χαρίζει παιδιά, όπως ο Άβραμ με τη Σάρα που γεννάει τον Ισαάκ, ο Ισαάκ με τη Ρεβέκκα που γεννάει τον Ησαύ και τον Ιακώβ, ο Ιακώβ με τη Ραχήλ που γεννάει τον Ιωσήφ και τον Βενιαμίν, ο Ελκανά με την Άννα που γεννάει το Σαμουήλ κι άλλα πέντε παιδιά, ο Ιωακείμ και η Άννα που γεννάει την Παναγία, ο Ζαχαρίας με την Ελισάβετ που γεννάει τον Ιωάννη τον πρόδρομο.

            4. « εἶπεν δέ Σάρα πρός Άβραμ Ἰδού συνέκλεισέν με Κύριος τοῦ μή τίκτειν· » ( Γέν. 16,2 ) και « ἐθυμώθη δέ Ἰακώβ τῇ Ραχήλ καί εἶπεν αὐτῇ Μή ἀντί Θεοῦ ἐγώ εἰμι, ὅς ἐστέρησέν σε καρπόν κοιλίας; » ( Γέν. 30,2 ) και « … συλλαβοῦσα ἔτεκεν τῷ Ἰακώβ υἱόν. εἶπεν δέ Ραχήλ Ἀφεῖλεν ὁ Θεός μου τό ὄνειδος » ( Γέν. 30,23 ). Δώρο από το Θεό είναι τα παιδιά « ἡ κληρονομία Κυρίου υἱοί » ( Ψαλμ. 126,3 ) και « ὁ κατοικίζων στεῖραν ἐν οἴκῳ μητέρα τέκνων εὐφραινομένην » ( Ψαλμ. 112,9 ).

                        5. Στην Παλαιά Διαθήκη βλέπομε ότι « Ἀδάμ ἔγνω Εὔαν … καί  συλλαβοῦσα ἔτεκεν τον Κάϊν » (Γέν. 4,1 ). Ομοίως « συλλαβοῦσα ἔτεκεν Σάρρα τῷ Ἀβραάμ υἱόν … Ἰσαάκ » (  Γέν. 21,2-3 ). « Ἄγαρ συνέλαβεν, καί εἶδεν ὅτι ἐν γαστρί ἔχει …» ( Γέν. 16,4 ).

            Στην Καινή Διαθήκη βλέπομε αντίστοιχα στην Παναγία « ἰδού συλλήψῃ ἐν γαστρί καί τέξῃ υἱόν … » ( Λουκ. 1,31 ).

            Ο άγιος Ιωάννης ο χρυσόστομος, σε μια ομιλία του για την Άννα, λέγει ότι « οὐ γάρ τό σπεῖραι ποιεῖ πατέρα μόνον, ἀλλά τό παιδεῦσαι καλῶς· οὐδέ τό κυῆσαι μητέρα ἐργάζεται, ἀλλά τό θρέψαι καλῶς » ( P.G. 54,636 ) και στη συνέχεια « ὁ Παῦλος εἶπεν εἰ ἐτεκνοτρόφησε· καί οὐκ εἶπεν εἰ ἐτεκνοποίησεν· τό μέν γάρ τῆς φύσεως, τό δέ τῆς προαιρέσεως ἐστι »    ( P.G. 54,637 ).

            6. Οι πρώτες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης, από το 1978, έγιναν χωρίς διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα και είχαν σκοπό να βρεθεί και να γονιμοποιηθεί το ένα και μοναδικό ωάριο, το οποίο παράγει η γυναίκα σε κάθε φυσικό της κύκλο. Σήμερα χρησιμοποιούνται κυρίως θεραπείες με φάρμακα και ανάλογα με το πρόβλημα, προτείνονται: α) η σπερματέγχυση, β) η πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας, γ) η εξωσωματική ομόλογη ή ετερόλογη¹⁸ γονιμοποίηση ( in vitro ).

             7. Ο νόμος 3305/2005 σχετικά με την εφαρμογή της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ορίζει το πεντηκοστό έτος ως έσχατο όριο για τις προσπάθειες της γυναίκας, μια που είναι περίπου και το όριο φυσιολογικής κύησης. Πολλοί επικαλούνται το παράδειγμα του Αβραάμ και της Σάρρας, οι οποίοι γέννησαν απόγονο όταν ο Άβραμ ήταν 100 ετών και η Σάρα 90 ( Γένεση 17,17 ) για να πουν ότι έχουν δικαίωμα για εξωσωματική γονιμοποίηση και οι γυναίκες που η φυσική τους κατάσταση είναι πολύ καλή, αν κι έχουν ξεπεράσει το όριο.

             8. Συνήθως 2-3 γονιμοποιημένα ωάρια.

             9. Για την Εκκλησία, ο άνθρωπος υπάρχει « ἐξ ἄκρας συλλήψεως », γι’ αυτό κι έχουμε εορτές στις οποίες τιμούμε τη σύλληψη του Χριστού στις 25 Μαρτίου, της Παναγίας στις 9 Δεκεμβρίου ή του αγίου Ιωάννου του προδρόμου στις 23 Σεπτεμβρίου.
Από την πρώτη στιγμή της γονιμοποίησης του ωαρίου, έχουμε τη μοναδική ύπαρξη του ανθρώπου που μετά τους 9 μήνες¹⁹ της κύησης θα γεννηθεί, χωρίς την προσθήκη κάποιου άλλου στοιχείου. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τις πρώτες 14 ημέρες του εμβρύου, επειδή δεν έχουν σχηματιστεί οι καταβολές του νευρικού ιστού δηλαδή η νωτιαία χορδή, μπορούν να γίνονται έρευνες στα βλαστοκύτταρα ή και να καταστραφεί το έμβρυο, αν δεν επιλεγεί η κρυοσυντήρησή του, επικαλούνται μάλιστα και το χωρίο « ἐάν ἐξεικονισμένον ἦν, δώσει ψυχήν ἀντί ψυχῆς » ( Έξοδ. 21,22-23 ). Η στάση της Εκκλησίας απέναντι στους αίτιους των αμβλώσεων δείχνει ότι το σταμάτημα της ζωής του εμβρύου σε οποιοδήποτε στάδιο, θεωρείται φόνος.

            10. Αν ακολουθήσουν κι άλλες άκαρπες προσπάθειες, τότε η πορεία επιδεινώνεται μέχρι την τελευταία προσπάθεια που θα γεννήσει την απογοήτευση και την κατάθλιψη.

            11. Ο γάμος είναι ένα σχολείο για να μάθουμε ν’ αγαπάμε ανιδιοτελώς όλα τα πλάσματα του Θεού, να ξεπεράσει τη φθορά η αγάπη του ζευγαριού, να πετύχει το ανδρόγυνο την κατά χάριν θέωση.

            12. Οι Αββάδες, οι αμμάδες, οι στάρετς, οι σύγχρονοι γέροντες ή οι γερόντισσες, έδειξαν και δείχνουν τη στοργή τους για όλα τα παιδιά του Θεού που έχουν δώσει αφορμές και ο Θεός τα κυνηγάει: « τό ἔλεός σου καταδιώξεταί με πάσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς μου » ( Ψαλμ. 22,6 )

            13. Υπάρχουν γενετικά σύνδρομα που οφείλονται σε περιβαλλοντολογικούς παράγοντες όπως ατμοσφαιρική ρύπανση από καυσαέρια ή ακτινοβολία, λόγω χρήσης ή κατάχρησης πυρηνικής ενέργειας ή έκθεση στα ραντάρ, στις υψικαμίνους. Υπάρχουν και γενετικά σύνδρομα που οφείλονται α) σε κληρονομικές μεταλλάξεις από ένα γονίδιο ή περισσότερα γονίδια όπως η μεσογειακή αναιμία, το σύνδρομο Μάρφαν β) σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως το σύνδρομο Down ( τρισωμία 21 ή G ).

            14. Όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα, μπορούν να αποθηκεύσουν τα πλεονάζοντα γονιμοποιημένα ωάρια, αφού καταψυχθούν σε μια τράπεζα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε μια μελλοντική προσπάθεια, από πέντε μέχρι δέκα το πολύ χρόνια. Για τους υπόλοιπους, τα έμβρυα αυτά χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς ή καταστρέφονται μέσα σε 14 μέρες.

            15.  Το ζευγάρι όταν κάνει παιδιά, περνάει από την ιδιοτελή στη φυσική αγάπη. Πολύτεκνος δεν γίνεσαι στηριγμένος μόνο στη λογική αλλά κυρίως στην πίστη, στην προσωπική σχέση εμπιστοσύνης με το Θεό. Όταν ο Θεός χαρίσει τα παιδιά, για να μάθουν οι σύζυγοι ν’ αγαπούν κι όλα τα παιδιά κι όλους τους συνανθρώπους τους, ξεκινάει ένας διαρκής αγώνας να πετύχουν να λένε και να νιώθουν αδελφούς και παιδιά τους, όλα τα πρόσωπα που τους περιβάλουν.

            Από την Αγία Γραφή έχουμε τα παραδείγματα του Ιώβ με τους 7 γιους και τις 3 κόρες πριν τη δοκιμασία και άλλους τόσους γιους και θυγατέρες μετά τον πειρασμό ( Ιώβ 42,13 ), της μητέρας των 7 νεαρών Μακκαβαίων ( Β΄ Μακ. 7,1 ), της άτεκνης Άννας της γυναίκας του Ελκανά την οποίαν « ἐπεσκέψατο Κύριος … καί ἔτεκεν ἔτι τρεῖς υἱούς καί δύο θυγατέρας » ( Βασιλειών Α΄ 2,21 ), εκτός από τον Σαμουήλ. 

               16. « Πάτερ ἡμῶν ... ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου … » ( Ματθ. 6,9-10 ).

            17. « ἐμβλέψατε εἰς τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ, ὁτι οὐ σπείρουσιν οὐδέ θερίζουσιν οὐδέ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας, καί ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά· … » ( Ματθ. 6,26 ) και « ²⁹ … καί ἕν ( στρουθίον ) ἐξ αὐτῶν οὐ πεσεῖται ἐπί τήν γῆν ἄνευ τοῦ πατρός ὑμῶν. ³⁰ ὑμῶν δέ καί αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς πᾶσαι ἠριθμημέναι εἰσίν » ( Ματθ. 10,29-30 ).

            18. Στην ετερόλογη γονιμοποίηση χρησιμοποιείται γενετικό υλικό από τρίτα πρόσωπα, ξένα προς το ζευγάρι.

            19. Στην Κορέα η ηλικία του ανθρώπου, περιλαμβάνει και τους μήνες της κύησης.

 

                                    Βιβλιογραφία

           1. Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ Ο΄, ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΑΘΗΝΑΙ 1981.

           2. Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ, Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, ΑΘΗΝΑ 1997.

           3. Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ, Το πρωτότυπο κείμενο με μετάφραση στη δημοτική, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, ΑΘΗΝΑ 1989.

4. PATROLOGIAE CURSUS COMPLETUS, J.-P.MIGNE, PATROLOGIAE GRAECAE TOMUS LIV ( 54 ), 1862.

5.  http://el.wikipedia.org/wiki Είναι